Bilindiği gibi kolesterol vücudumuz için gerekli bir maddedir. Hücre duvarının, bazı vitaminlerin ve hormonların yapılmasında rol alır. Ancak fazlası zararlıdır. Kalp ve damar hastalığı riskini artırır, bu nedenle normal seviyelere düşürmek gereklidir. Gebelerde bu durum nasıldır, şimdi onu görelim.
Aslında gebeliğin rutin takibi sırasında kolesterol ölçülmez. Normal gebelik sırasında kan yağları için kabul edilen bir sınır değer yoktur. Bunun nedeni de gebelerdeki kolesterol yüksekliğinin önemine ilişkin yeterli bir kanıt bulunmamasıdır. Hamile olmayan kadınlarla karşılaştırıldığı zaman gebelerde kolesterolün ikinci üç ayda artmaya başladığı, üçüncü üç ayda ise zirve yaptığı gösterilmiştir. Genellikle doğumdan bir ay sonra da normale döner. Yapılan araştırmalarda gebe kadınlarda kolesterolün % 25 ila 50 oranında arttığı gösterilmiştir.
Gebelikte kolesterol yüksekliğinin nedenini anlatalım: Anne karnındaki bebeğin doğuma kadar sağlıklı bir şekilde ulaşması için östrojen ve progestron gibi steroid hormonlarına ihtiyaç vardır. İşte kolesterol bu hormonların yapılmasında önemli rol oynar. Dolayısıyla da kandaki miktarı yükselir. Ayrıca büyüyen bebeğin sağlıklı uzuv ve beyin gelişimi için de kolesterole ihtiyaç vardır. Gebelik sırasında annede, plasenta dediğimiz eşde ve fetüs de kolesterolü hormonlarda kullanmak için bazı özel enzimler üretilmektedir.
Gebelikte kanda pıhtılaşmaya eğilim olduğu için, tromboz dediğimiz damarda pıhtı oluşma riski yüksektir. Ayrıca günümüzde ileri yaşta hamile kalma sıklığı artmıştır. Bu gebelerde yüksek kolesterol, örneğin hipertansiyon gibi hastalıklarda varsa damar sertliğine, dolayısıyla kalp krizine neden olabilir.
Kolesterol yüksekliğinin gebeye ve bebeğe etkisi konusunda belirgin bir görüş birliği mevcut değildir. Ancak birçok doktor zararlı olabileceğini düşünmektedir. Gebelikte yüksek kolesterol ile gebelikteki şeker hastalığı arasında ilişki kuran çalışmalar vardır.
Gebelikte yüksek kolesterolün preeklampsi riskini artırdığına dair görüşlerde vardır. Ayrıca preeklampsi geçiren gebelerin doğumdan sonra uzun bir süre kan yağlarındaki bozulmanın devam ettiği bildirilmiştir.
Hayvan deneylerinde yapılan çalışmalarda, gebelikteki yüksek kolesterolün fetüste damar sertliğine neden olduğu gösterilmiştir. Ancak insanlarda bu ispatlanmamıştır. Yine yapılan bir çalışmada hamilelik öncesi yüksek kolesterole sahip olan gebelerin çocuklarında yüksek kolesterol çıkma ihtimalinin arttığı gösterilmiştir.
İlginç olan bir nokta düşük kolesteroldür. Kanda 120 mg/dl’nin altındaki seviyelerde kolesterolü olan kadınlarda erken doğum riskinin yüksek olduğu gösterilmiştir. Bu kadınların bebeklerinin ağırlığı normal kolesterolü olanlara göre biraz düşük ölçülmüştür. Görüldüğü gibi gebelerde hem çok yüksek kolesterol hem de çok düşük kolesterolün varlığı belli riskler içermektedir.
Gebelerde kolesterol yüksekliği genellikle tedavi edilmez. Kolesterol düşürücü ilaç kesinlikle kullanılmaz, bebek için sakıncalıdır. Bu duruma çok dikkat etmek gerekmektedir. Eğer damar sertliği için risk yüksekse, eşlik eden başka risk faktörleri de varsa diyetle kontrol edilmeye çalışılmalıdır. Trigliserit yüksekliği olanlara ise Omega 3 verilebilir.